Module 15:
Is de winter een goede tijd van het jaar om het Noorse culturele erfgoed te verkennen?

De Sami is de inheemse bevolking van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland. In Noorwegen wonen de meeste Sami: ongeveer de helft van alle 80.000 Sami in de wereld.

Dit betekent dat er volop mogelijkheden zijn om de Sami-levensstijl te ervaren. Bezoekers kunnen overnachten in een traditionele lavvo (Sami-tent), dicht bij rendieren komen, luisteren naar joiks (Sami-volksliederen) en naar Sami-kunsttentoonstellingen gaan.

Noord-Noorwegen is de beste regio voor een authentieke Sami-ervaring. De stad Karasjok is onmiskenbaar de Sami-hoofdstad van Noorwegen met ongeveer 3.000 inwoners en zo'n 60.000 rendieren. Een andere goede plaats is de naburige gemeente Kautokeino waar zelfs nog meer Sami wonen.

Behalve de Sami-cultuur is er in het noorden nog veel meer te beleven. De Lofoten en de Vesterålen staan bekend om hun overvloed aan kunstgalerieën en lokale ambachten. En als je toch op de Lofoten bent, bevelen we je een bezoekje aan het indrukwekkende Lofotr Viking Museum aan. Warm jezelf op met lamssoep die is klaargemaakt boven een open vuur en proef de honingwijn maar eens - de drank van de Vikinggoden! De Vesterålen is ook een bijzondere plek voor iedereen die van wilde dieren houdt omdat je er heel het jaar op walvissafari kunt.

Verder naar het zuiden scoort het voormalige mijnstadje Røros scores hoge punten voor kos (Noorse gezelligheid). Dit pareltje ligt landinwaarts, dus heb je gegarandeerd veel sneeuw. Het staat bekend om haar oude maar goed onderhouden houten gebouwen, waardoor het stadje een plaats veroverde op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Het hele centrum lijkt een beetje op een levend museum met smalle straatjes, plaatselijke kunst en een levendige eetcultuur. December is een prima maand voor een bezoekje vanwege de klassieke kerstmarkt.

De volksmusea van Noorwegen zijn in de winter zeker een bezoekje waard, en er zijn er genoeg om uit te kiezen. In Oslo vind je het Norsk Folkemuseum (Noors volksmuseum), een openluchtmuseum met 160 historische gebouwen. En neem ook een kijkje bij de staafkerk in Gol die is gebouwd in de 12^e eeuw. In december kun je de kerstmarkt bezoeken en genieten van traditionele etenswaren, concerten en amusement.

Een ander bekend juweeltje in de buitenlucht is Maihaugen in Lillehammer op een paar uur rijden van Oslo. Het is een idyllisch openluchtmuseum met meer dan 200 huizen, waarvan sommige dateren uit de 13^e eeuw. Struin er op je gemak eens rond. Zo krijg je een indruk hoe de Noren in het verleden leefden.

Is het wel zo'n goed idee om in de winter naar een openluchtmuseum te gaan? Absoluut! Je weet wat we in Scandinavië zeggen: 'Slecht weer bestaat niet, alleen slechte kleding'. Kleed je warm aan, snuif de sfeer op en geniet van de frisse lucht :)

De visserijindustrie is nauw verbonden met de Noorse geschiedenis. Kabeljauw en zalm zijn altijd al twee belangrijke ingrediënten in de Noorse keuken geweest. Maar wist je dat een aantal van de beste delicatessen met zeevruchten alleen in de winter te krijgen zijn?

De kwaliteit en smaak van verse vis en garnalen, langoustines, blauwe mosselen, sint-jakobsschelpen en kreeft zijn op hun best in de winter.

Nu we het toch over vis hebben, de winter is de beste tijd van het jaar om skrei  te leren kennen - een heel bijzondere wintergast. Skrei is rondtrekkende Arctische kabeljauw die elk jaar langs de Noorse kust verschijnt om kuit te schieten. Ze hebben de neiging extra groot te worden, en op skrei vissen is enorm populair bij zowel Noren als bezoekers.

Skrei is vooral in overvloed aanwezig van januari tot april rond de Lofoten, Senja en de Vesterålen in Noord-Noorwegen. Eind maart vinden de wereldkampioenschappen kabeljauwvissen plaats in Svolvær op de Lofoten. Maar je hoeft niet naar Noord-Noorwegen te gaan om skrei te proeven. Je vindt creatief bereide skrei in alle grote steden, waaronder Oslo, Trondheim, Bergen, Stavanger en Ålesund.

Bezoek je Noorwegen in december, dan kun je je ook tegoed doen aan een aantal van onze meest tongstrelende tradities. Veel restaurants serveren authentieke Noorse kerstbuffetten. Het kan gewoon niet misgaan met 'ribbe' (varkensribbetjes) of 'pinnekjøtt' (gepekeld lamsvlees dat boven berkentwijgen in een steelpan wordt klaargemaakt). Bijgerechten zijn bijvoorbeeld gehaktballetjes, worstjes, zuurkool, aardappelen en koolraappuree. Een ander belangrijk gerecht op de kersttafel is lutefisk. Het wordt gemaakt met stokvis die met loog behandeld is. Het is geleiachtig, en de meningen over het gerecht zijn nogal verdeeld. Toch is het niet de oudste culinaire Noorse kersttraditie, want die gaat helemaal terug tot de 15^e eeuw!